Zoals we allemaal weten, treft de energiecrisis ons land volop. De Brusselse horecabedrijven trekken al weken aan de alarmbel. De leveranciers worden beschouwd als afzetters en dieven. De Belgische en Europese instanties proberen oplossingen te vinden, maar de tijd dringt en de woede neemt toe. BeHoreca maakt een stand van zaken op met betrekking tot deze crisis waarvan het einde nog niet in zicht is.
Door Vanille Dujardin
Bij de energieleveranciers
Bepaalde ondernemers ontvangen facturen die drie tot vier keer hoger zijn dan enkele maanden geleden. Velen stellen zich dezelfde vraag: welke rol spelen de energieleveranciers in deze energiecrisis? Stéphane Bocqué, de woordvoerder van de Federatie van de Belgische en Elektriciteit en Gas Bedrijven (FEBEG), probeert te antwoorden.
Welke posten staan er op een energiefactuur?
De energiefactuur omvat verschillende posten: zuivere energie, kosten voor het transport en het distributienetwerk en ten slotte belastingen en heffingen voor de overheid. Alleen het zuivere energiegedeelte is afhankelijk van uw leverancier. Transport en distributie worden beheerd door bedrijven en netbeheerders. Belastingen en heffingen vallen onder de verantwoordelijkheid van de regionale of federale overheden. Dit verklaart waarom de prijzen verschillen naargelang u in Brussel, Vlaanderen of Wallonië bevoorraad wordt. Leveranciers passen het cascadestelsel toe, wat betekent dat zij het bedrag dat klanten aan hen betalen herverdelen over de andere delen van de rekening. Dat is wat het wettelijk kader voorschrijft en dat wordt sterk gecontroleerd.
Waarom swingen de facturen momenteel de pan uit?
We kunnen het niet genoeg herhalen: we bevinden ons in een oorlogssituatie. Dit zijn geen normale omstandigheden. Wij betalen de prijs van een economische oorlog, van de aanzienlijke vermindering van de gasvolumes die vroeger van Rusland naar de Europese Unie stroomden en vóór het begin van het Russisch-Oekraïense conflict 40% van de leveringen (van de EU) uitmaakten. Tegenwoordig moet dit gas worden vervangen door zogenaamd LNG, vloeibaar gas, dat per schip wordt vervoerd. Maar daar is een prijskaartje aan verbonden. De concurrentie om dit vloeibare gas te verkrijgen, is wereldwijd, wat de prijs structureel duur en volatiel maakt. Om deze bruuske daling minstens gedeeltelijk te compenseren moet het totale gasverbruik in de Europese Unie trouwens worden verminderd.
Wat doen de leveranciers om hun klanten te helpen?
De leveranciers worden dirigenten inzake energie. Zij bieden nu een reeks producten en diensten aan die veel verder gaan dan de energie zelf. Zo omvat hun aanbod tal van producten en diensten om het energieverbruik structureel te verminderen; andere zijn bedoeld om een deel ervan zelf op te wekken. Leveranciers investeren ook meer in de productie van hernieuwbare elektriciteit om de hoeveelheid geïmporteerde fossiele brandstoffen te verminderen. Het energieverbruik zal ook mee geëlektrificeerd worden, omdat elektriciteit de meest energie-efficiënte energiedrager is (hoog rendement). Ten slotte stellen leveranciers zich flexibel op tegenover hun klanten die betalingsmoeilijkheden hebben door hun betalingsplannen aan te bieden.
Welk advies heeft u om het hoofd boven water te houden?
Deze crisis is nog niet voorbij. Eén van de enige manieren om een impact op deze situatie te hebben, is volharden in onze inspanningen om het energieverbruik te verminderen. Het eerste voordeel van deze soberheid is dat je de energie die je niet verbruikt ook niet betaalt. Het tweede effect is wat we vraagvernietiging noemen. Als een product duur is, proberen klanten er minder van te gebruiken of het te vervangen. Dit leidt tot een daling van de vraag. Op lange termijn komen de prijzen onder druk te staan en kunnen ze alleen maar dalen. Op korte termijn kan het verbruik worden verminderd door een reeks kleine dingen te doen, zonder dat er grote investeringen aan te pas komen: overal leds plaatsen, het gebouw niet verlichten als het niet nodig is, apparaten niet op stand-by laten staan, thermische regelsystemen op de juiste manier gebruiken. Op lange termijn zijn investeringen in energie-efficiëntie nodig: met de huidige hoge energieprijzen betalen die zichzelf heel snel terug.
Op korte termijn kan het verbruik worden verminderd door een reeks kleine dingen te doen, zonder dat er grote investeringen aan te pas komen.
Aan horecazijde
Het was al een feit tijdens de gezondheidscrisis en dat is het vandaag nog steeds: elke horeca-uitbater beheert crisissen op een andere manier; sommigen kiezen nochtans voor vergelijkbare maatregelen, zoals lampen door led-lampen vervangen, de isolatie verbeteren, enzovoort. Het team van BeHoreca vroeg zeven Brusselse etablissementen (cafés, bars, restaurants, hotels) naar hun manier om met de energiecrisis om te gaan.
Café Béguin
Abebe Haile, de uitbater van Café Béguin en Toukoul in Brussel, heeft altijd een passie gehad voor het beheer van zijn bedrijven. Omdat hij geïnteresseerd is in de ontwikkeling van concepten rond de Afro-attitude, wil hij commercieel en maatschappelijk werk leveren, dat een meerwaarde geeft aan de stad. “Helaas heeft Brussel één groot gebrek: er wordt onvoldoende gecommuniceerd en geanticipeerd”, zo zegt hij. “Dat is nefast voor de kwaliteit van de etablissementen in het centrum.”
Volgens hem kunnen politici niet omgaan met onvoorspelbare situaties. “Het lijkt erop dat de mensen aan de macht weinig slagvaardigheid hebben. We worden geconfronteerd met iets onvoorziens en we moeten dat ondergaan, zonder dat we de gevolgen kunnen opvangen. Het zijn niet de ‘mini-maatregelen’ die de Brusselse handelszaken zullen redden.”
In Café Béguin moesten bepaalde maatregelen worden genomen om deze crisis zo goed mogelijk door te komen. Zo investeerde Abebe in leds en wordt de verlichting alleen tijdens de openingsuren aangezet. “We sluiten een extra dag en gaan alleen ’s avonds open. ’s Avonds zetten we de koelkasten en het koffiezetapparaat uit en ik heb het personeel structureel moeten inkrimpen.” De manager hoopt dat zijn kosten zullen dalen, want zijn energiefactuur is verviervoudigd. “Voeg daarbij de indexering van de lonen in januari en ik weet niet zeker of ik open kan blijven”, besluit hij.
DoubleTree by Hilton Brussels City
Nadat het de sluitingsperiode tijdens de gezondheidscrisis gebruikte om renovaties uit te voeren, wordt het Hilton Rogier nu geconfronteerd met deze nieuwe crisis. De manager vindt echter dat hij de situatie vrij goed aanpakt. “We hebben het geluk dat we een vast langetermijncontract hebben. Wie dat niet heeft, zal keihard getroffen worden door de prijsstijging, aangezien geen enkele leverancier nog zo’n contracten afsluit.”
Hij ziet deze crisis als een kans om te investeren en bepaalde tools te ontwikkelen om het energieverbruik te verminderen. “Het is een kans om te investeren in warmtepompen, in een dak met zonnepanelen, enzovoort”, aldus de manager. “Gelukkig doet de markt het goed en zijn de klanten teruggekeerd. Hierdoor kunnen sommige hotels ook hun marges ten opzichte van de energiekosten terugverdienen.”
Restaurant Le Ventre Saint-Gris
Dit restaurant in Ukkel bestaat al bijna 50 jaar en werd twee jaar geleden overgenomen door Rémi Colombe en Martin Tfelt die het transformeerden tot een ‘gastro-gourmand’. Volgens Rémi is de energiecrisis moeilijker te doorstaan dan corona. “Tijdens de gezondheidscrisis wisten we dat het ooit zou ophouden. Maar nu weten we niet wanneer de prijzen zullen dalen en het is duidelijk dat de klanten zullen moeten besparen.”
Na de aankoop van het gebouw hadden de twee partners al een lening die ze moesten afbetalen, maar door de explosie van de energieprijzen hebben ze het gevoel dat ze er in feite twee hebben. “Dat is een grote handicap, want er gaat veel geld naar die tweede post. En ik ben nogal pessimistisch over de toekomst”, aldus Rémi.
Daarom hebben ze zonnepanelen op hun dak geïnstalleerd. “Dat zal de elektriciteitskosten met 30 tot 40% verlagen, maar we zullen nog steeds moeten afrekenen met de gasprijs”, legt hij uit. Het duo neemt ook verschillende andere maatregelen: zo werden leds geïnstalleerd en werden de afdichtingen van de ramen gecontroleerd om tocht te beperken. “We hebben de indruk dat politici onze situatie niet begrijpen en ons, ondernemers, viseren”, aldus Rémi. “Maar desalniettemin zal ik blijven vechten tot het einde.”
Café-bar Belga
Ook Brusselse instellingen zoals het Belga Café worstelen met de energiecrisis. “We hebben nog steeds het gevoel dat we zwaar opgelicht worden”, zegt Paul de Béthune. “Het heeft veel weg van een financiële hold-up door degenen die macht concentreren rond energie.” Volgens hem benadrukt deze crisis ook de “incoherente publieke steun in vergelijking met andere Europese landen”.
Over investeringen heeft hij gemengde gevoelens. “Ik vind het goed om overal leds te plaatsen, maar ik moet toegeven dat het effect vanuit esthetisch oogpunt niet geweldig is. Het is moeilijk om jezelf mooi te vinden in het licht van deze lampen die je een groenige teint geven“. De manager zegt dat hij er toch in geslaagd is ‘fatsoenlijke’ zuinige lampen te vinden en dat hij daarin geïnvesteerd heeft.
De overheid doet zomaar wat, vindt hij. “Staten mogen aldus de basisvoorzieningen van hun burgers liberaliseren, wat inconsequent is.” Hoewel hij zich geen al te grote zorgen maakt over zijn bedrijf, klaagt hij over het gebrek aan communicatie. “Je kunt geen onbetaalbare prijzen betalen zonder samenhangende rechtvaardiging.”
UNIK winebar by Ricotta & Parmesan
Renaud Waeterloos, de oprichter van het Italiaanse restaurant UNIK, had deze crisis voorzien toen hij in juni opende. “Ik had al geïnvesteerd in led-verlichting”, zegt hij. “Het voordeel van UNIK is dat niets ter plaatse wordt gekookt. Alles wat warm geserveerd moet worden gaat in hogesnelheidsovens die zeer weinig energie verbruiken.”
De ondernemer probeert ook zijn personeel bewust te maken en zorgt ervoor dat de energiekosten tot een minimum worden beperkt. “We gaan elke eerste en dertigste van de maand foto’s maken van de meters”, vertelt hij. “Op die manier kunnen we vragen om een regularisatie die strookt met ons verbruik.”
Mercure Hotel
Christophe, de manager van het Mercure Hotel, gelegen aan het Zuidstation, begrijpt het niet. “Na de coronacrisis wilden we het hotel koste wat kost volkrijgen. Maar dat impliceert vandaag dat we een hoge energierekening moeten betalen. Dus wat moeten we doen?”
In het Mercure Hotel is de gebruikelijke verlichting ondertussen ook vervangen door leds. “We hebben daarenboven een systeem met bewegingssensoren geïnstalleerd, zodat de lichten alleen aangaan als er iemand aanwezig is. Het is vooral een kwestie van gezond verstand; controleren of er geen tv’s blijven aanstaan als de klanten vertrekken, de deuren sluiten, enzovoort.”
Hij legt uit dat hij niet meer kan plannen voor de toekomst en zich alleen nog van dag tot dag kan redden. Toch blijft hij positief: “Het is niet prettig, maar crisissen zijn belangrijke momenten om te proberen zichzelf opnieuw uit te vinden en oplossingen te vinden.”
Bar-restaurant Wine Club
Hier zijn de rekeningen verdrievoudigd. “Alles was al uitgerust met leds, maar nu zetten we de koffiemachines en de koelkasten die geen voedsel bevatten uit”, legt Nicolas Meeùs uit. “We besparen hier en daar wat.”
De manager is vooral bezorgd over wat er nu gaat gebeuren. “Onze klanten worden ook getroffen, ook zij proberen te besparen, dat is nu al merkbaar. Helaas weten we dat de prijzen nooit meer zullen terugkeren naar het niveau van voorheen. Maar we doen ons best om er over een jaar nog te zijn.”
En Europa ?
Op 24 november slaagden de EU-landen er niet in om een akkoord te bereiken over de gasprijzen. Het is bekend dat sinds het begin van de oorlog in Oekraïne de aftopping van de gasprijzen centraal staat in de besprekingen tussen de staatshoofden en regeringsleiders.
De onderhandelingen die waren opgezet, mislukten en genereerden drie dringende wetsvoorstellen. Het eerste beoogt de versnelde goedkeuring van vergunningen voor hernieuwbare energiebronnen. Het tweede is ambitieuzer en speelt in op de huidige energiecrisis. Het voorstel wil een nieuwe gasprijsindex invoeren die meer in overeenstemming is met de realiteit van de markt. Het derde voorstel impliceert een gemeenschappelijke wil om gezamenlijk gas aan te kopen en zo diegenen die kampen met een tekort te kunnen bevoorraden. Het was deze derde maatregel waarop alle Europese consumenten zaten te wachten, die alles in de war stuurde. En aangezien de EU-27 geen algemeen akkoord konden bereiken, werden de drie voorstellen tegelijkertijd bevroren. Sinds de ongehoord stijgende energieprijzen vanaf begin 2022, merken wij dat de regeringen andere tools viseren, zoals de vermindering van het gasverbruik met 15% waartoe de EU-27 zich hebben verbonden, maar ook onderhandelingen met Noorwegen en de Verenigde Staten om de facturen voor het gas dat de EU-landen van hen kopen, te verlagen.
Terwijl vijftien landen, waaronder België, oproepen tot maatregelen om de gevolgen van de crisis voor fabrieken en bedrijven (die sluiten) snel te verlichten, moeten andere landen die aarzelen om de gasprijzen te plafonneren, nog worden overtuigd. De volgende deadline is 13 december: dan moet de Raad van Ministers de voorstellen opnieuw op tafel leggen en onderhandelen over een compromis.