De friet: een typisch Belgische nuance in de stedenbouwkundige bestemmingen Grégory Sorgeloosemedezaakvoerder van het kantoor Sorgeloose & Trice, gespecialiseerd in de overdracht van Horecazaken, werkt al 24 jaar met dit materiaal en gebruikt het optimaal in België.
Hoe beïnvloedt het bakken van frieten of aanverwante producten in een friteuse de stedenbouwkundige "bestemmingen" in Brussel? Deze aanpassingsvariabele werd in het collectieve Horeca-onderbewustzijn altijd beschouwd als dé factor die administratief bepaalt of een zaak onder "kleine" of "grote" restauratie valt. Laten we duidelijk zijn: het is als de yeti - iedereen praat erover, maar niemand heeft hem ooit gezien. Net zoals een friet zonder dubbele bakbeurt.
Er was een tijd - die eigenlijk nog niet helemaal voorbij is - waarin de gemeentelijke ambtenaar tegenover u, op basis van het concept dat u beschreef, besliste tot welke gebruikscategorie uw zaak behoorde (snack, restaurant, drankgelegenheid, verbruiksruimte, enz). En telkens weer hoorde men, stomverbaasd en lichtjes verontwaardigd, dat - oeps, mispoes - voor het openen van het Horecaproject een stedenbouwkundige vergunning nodig was om de "bestemming" van het gelijkvloers aan te passen. Wat is de reden dat dit niet is uitgevoerd door een administratie die aan de top van haar kunnen staat? Was dit een analyse van de "verantwoordelijkheid van de klant", in tegenstelling tot de bui van de ambtenaar? Niemand zal dit kunnen, maar één ding is duidelijk: elke regio heeft zijn eigen tolk. Want na grondige analyse blijkt dat er geen enkele wettelijke basis bestaat die deze zelfverklaarde categorieën duidelijk definieert, noch hun inclusies of exclusies.
Lees ook > De 5 nieuwe restaurants die Brussel doen bewegen
De friet als juridische twistappel
De laatste jaren zien we dat deze arbitraire beperkingen ons in een parallel universum brengen: waar een lichte maaltijd wordt geserveerd in een klein restaurant, maar een zware maaltijd in een groot restaurant wordt geserveerd op een friteuse. Iedereen in Brussel praat onzin. En het Raad van State heeft dit ook meermaals erkend, onder meer in een arrest van 26 juni 2020: er bestaat géén wettelijke basis voor deze categorieën, en de eventuele overlast moet als gelijkaardig worden beschouwd. Al deze Horecazaken - of het nu een restaurant of een degustatieruimte is - zijn handelszaken waar ter plaatse drank en/of voedsel kan worden geconsumeerd. Of het nu gaat om frieten, poutine of butter chicken, uit de oven of friteuse, het is niet langer aan de ambtenaar om te bepalen tot welke rubriek het gerecht behoort. Dat onderscheid verdwijnt.
Nieuw besluit in het Brussels Gewest sinds 15 mei 2024
Laten we de creatieve gemeentelijke niveaus even overslaan en naar het hogere niveau gaan: het Brussel Hoofdstedelijk Gewest. Op 15 mei 2024 werd daar een nieuw besluit gestemd dat precies definieert welke "gebruikswijzigingen" onderworpen zijn aan een stedenbouwkundige vergunning. Wat een goed idee! Is dit iets wat gedaan zou moeten worden? Rustig aan - nog steeds zijn we in België, het land van het compromis dat vaak leidt tot meesterwerken in regelgeving.
Om te beginnen: gemeentelijke normen hebben een lagere juridische waarde dan gewestelijke normen en mogen daar niet van afwijken, op straffe van onwettigheid. Dat is alvast geruststellend.
De tekst, die in werking trad op 1 september 2024kondigt een welkom briesje van verandering aan op een terrein dat voordien chaos was. Hij verduidelijkt voor wonen en handel in welke gevallen een stedenbouwkundige vergunning vereist is, en welke niet meer. Horeca wordt daarbij expliciet, vet en onderlijnd behandeld in al zijn nuances. Dank aan de Horeca Federatie Brussel en andere organisaties voor het grijpen van dit momentum.
Maar - en zo hoort het - we hebben ook te maken met de vele situaties waarin het alsnog dreigt vast te lopen.
De essentie
Op een kadastrale kaart zie je eerst de bestemmingZoals gedefinieerd in het algemene bestek. Binnen deze bestemmingen (zoals wonen, kantoor, groene ruimte of industriezone) vind je de functies (handel, wonen, dienstverlening, productie, collectief belang), en op het laagste niveau de gebruiken (binnen handel: broodjeszaak, frituur, winkel, bank, ...).
Op dit laagste niveau is er nu verandering. Eenvoudig en duidelijk: in de horeca definieert de standaard verschillende categorieën. Om daartussen te bewegen, is een stedenbouwkundige vergunning vereist. Binnen één en dezelfde categorie kan je echter wel zonder vergunning switchen - van restaurant naar snack of verbruiksruimte bijvoorbeeld.
De 3 categorieën zijn als volgt:
-
Een handelszaak waar het mogelijk is om ter plaatse drank en/of voeding te consumeren, behalve als dit een nevenactiviteit is van de hoofdactiviteit, minder vloeroppervlakte beslaat en gesloten is na 20u.
-
Een fastfoodzaak die hoofdzakelijk frituur-, rotisserie-, grill- en/of wafelactiviteiten uitoefent.
-
Een nachtclub, danscafé, feestzaal, concertzaal of bioscoopcomplex.
In totaal zijn er 8 rubrieken voor handelszaken. Er zijn ook veel andere dingen die gedaan moeten worden om dit te laten werken. Bepaalde Horecazaken vallen onder meerdere categorieën en overlappen elkaar. Een balk in categorie 1 is veel waard, maar als de muziek gedekt is, kan hij ook in categorie 3 vallen. En in de praktijk? Is dit hetzelfde als een stedenbouwkundige vergunning?
Lees ook > "Kies Horeca" : Een campagne en een manifest om de Brusselse horeca te promoten
Een tekst die bij eerste lezing helder lijkt, maar na grondige analyse eerder vaag blijft.
Een goede raad: steek een kaarsje aan bij Sint-Rita, patrones van de hopeloze zaken - dat is misschien nog het meest doeltreffend.