Nu het Brusselse gewest zich begint te buigen over de laatste balans tussen ambacht, handel en economische dynamiek, lanceren we een reeks artikels over de lokale economie. We beginnen met Etterbeek, waar gemeenteraadslid Vincent De Wolf beschrijft hoe de sector evolueert en wat het gemeentebestuur doet om de sector te ondersteunen.
De recente evolutie van het horecagebeuren, het beheer van terrassen, de opmars van wereldkeukens, economische steun, vastgoeddruk, duurzaamheidsuitdagingen... De gemeente heeft de voorbije jaren tal van instrumenten ontwikkeld om een sector in volle verandering te begeleiden. "Etterbeek telt 250 restaurants, cafés, snackbars en afhaalrestaurants. Zowel sluitingen als nieuwe openingen geweest. Tijdens de coronaperiode hebben we de sector voor iets meer dan 1 miljoen euro ondersteund," vertelt de burgemeester. De diversiteit is de laatste jaren sterk toegenomen: Ethiopische en Braziliaanse restaurants, gemengde keukens... Een rijkdom die deels te verklaren is door de nabijheid van de Europese wijk, maar ook door de wil van de gemeente om een brede dynamiek te stimuleren.
Sterk geconcentreerde zones beheren
Oproep voor kandidaten in De Jacht
Andere wijken blijven dan weer onderontwikkeld. De Jacht kampt bijvoorbeeld met een gebrek aan kwalitatieve horeca. De burgemeester herinnert zich dat er vroeger tal van restaurants waren, waaronder de grote brasserie Edgard, en ziet er nog steeds een aanzienlijk potentieel. De gemeente wil bovendien de commerciële as uitbreiden tot aan Sint-Antonius om zo de activiteit in het oosten van Etterbeek beter in balans te brengen.
Die proactieve aanpak vertaalt zich in premies, coaching en administratieve begeleiding. Etterbeek richtte Innov'ett op - een ondernemershuis dat starters en lokale ondernemers ondersteunt met een breed aanbod aan tools. Coaching, hulp bij het businessplan, "J'ose"-seminaries voor vrouwelijke ondernemers, pop-upruimtes rond Jourdan... Innov'ett is uitgegroeid tot een essentieel aanspreekpunt voor horecaprojecten.
Een premie voor een eerste zaak en een commerciële vastgoeddienst
Naast andere stimulansen is er ook de eerste "eerste vestiging" van 500 tot 1.500 euro (500 euro vast, met een mogelijke verhoging van 1.000 euro voor projecten die hun klimaatimpact beperken). Er bestaat ook een verfraaiingspremie voor gevelrenovaties en commerciële vernieuwing. Omdat de hoge olieprijzen in Etterbeek een springplank kunnen zijn voor nieuwe tuinbouwactiviteiten, heeft de gemeente een structuur voor commercieel bedrijfsbeheer opgezet met verschillende mogelijkheden: financiële steun voor een totaalbedrag van 27.000 euro voor een periode van drie jaar, administratieve ondersteuning en een reeks prijzen voor jongeren (voor een totaalbedrag van 10.000 euro). Zaken zoals " Tout un Fromage " en " Pralins " hebben al van deze ondersteuning gebruikgemaakt. Om leegstand tegen te gaan, voert de gemeente bovendien een belasting op leegstaande handelszaken in, zodat eigenaars aangemoedigd worden hun pand opnieuw op de markt te brengen.
De conformiteitsattest
Een ander nieuw instrument dat Etterbeek sinds oktober 2024 gebruikt om restaurantopeningen te vereenvoudigen, is het conformiteitsattest. Dat document ondersteunt restaurateurs in hun administratieve en reglementaire stappen. In enkele maanden tijd zijn al 65 attesten afgeleverd, en er volgen er nog. De horecacel van de gemeente verzorgt de contacten met onder meer de brandweer (SIAMU), het FAVV en de gemeentelijke diensten, en geeft duidelijke informatie aan kandidaat-uitbaters. Zij zullen ook nieuwe gebieden kunnen ontsluiten.
Positieve impact van voetgangerszones
De heraanleg van het Jourdanplein als voetgangerszone wordt globaal positief beoordeeld voor de horeca, ondanks de uitdagingen rond geluid en drukte. "Bij overlast kan de gemeente geval per geval ingrijpen met tijdelijke besluiten die de openingsuren van een zaak aanpassen. Algemene maatregelen zijn juridisch beperkt door de rechtspraak, waardoor we café per café moeten werken, in nauwe samenwerking met de politie," aldus De Wolf.
Duurzaamheid: labels, premies en burgerinitiatieven
Etterbeek heeft de ambitie om met verschillende premières en programma's de horeca van nog betere praktijken te voorzien. Zo is er het label " propere handel ", dat zaken beloont voor een strikte afval-, container- en grofvuilbeheer. Daarmee is het een primeur voor duurzame ambachten, gebaseerd op zero-plastic, compostering of korte ketens. Het programma Dropl'ett richt zich dan weer tot handelaars die zich engageren om gratis een glas water aan te bieden, drinkbussen bij te vullen en toegang tot het toilet te geven; in ruil ontvangen zij een vergoeding en worden ze herkenbaar gemaakt met een officiële sticker.
Tussen gentrificatie en sociale cohesie
Samengevat moet Etterbeek een evenwicht vinden tussen de opwaardering van de Europese wijk en de toegankelijkheid voor inwoners van meer populaire buurten, zoals De Jacht en het westen van de gemeente. De burgemeester wil vermijden dat de wijk volledig evolueert naar een onbetaalbaar model, en inzet op een mix van wereldkeukens, familiale zaken en kwaliteitsconcepten. Voor Vincent De Wolf is het doel duidelijk: kwalitatieve handelszaken ondersteunen, de wijken diversifiëren, overlast op terrassen beperken, lokaal ondernemerschap stimuleren, duurzame praktijken aanmoedigen en horeca behouden als een essentiële plek voor ontmoeting en samenleven. "Horeca is niet alleen een economische sector, maar ook een motor voor communicatie, diversiteit en lokale identiteit," zegt hij.