UPDATE - Economische werkloosheid en werkloosheid door overmacht?

Bron ONEM.be

In december 2019 brak in bepaalde delen van China (Wuhan) een epidemie uit van het COVID-19-coronavirus. De ziekte is momenteel ook aanwezig, in verschillende mate, in België, in alle Europese landen en in vele andere landen over de hele wereld, waaronder de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Japan, Zuid-Korea, enz.

Landen waar de ziekte zich heeft verspreid, waaronder België, nemen maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Op 12 maart 2020 heeft de Nationale Veiligheidsraad maatregelen aangenomen om de verspreiding van het coronavirus zoveel mogelijk te beperken.

Een van deze maatregelen is de sluiting van alle cafés, restaurants en disco's (lockdown) voor 3 weken, van 14/03/2020 tot en met 03/04/2020.

Bedrijven die als gevolg van deze maatregel volledig tijdelijke werkloosheid kunnen aanvragen op grond van overmacht. Dit zal ook worden toegestaan voor werknemers die niet langer kunnen worden tewerkgesteld door het afgelasten van evenementen, culturele activiteiten, sportactiviteiten, de sluiting van bioscopen, .....

Voor bedrijven die alleen kunnen worden gesloten gedeeltelijk wordt opgelegd (bv. detailhandel) of die ondanks de verplichte sluiting nog steeds in staat zijn om beperkte diensten (bijvoorbeeld een cateringdienst of roomservice in een hotel waar het restaurant verplicht gesloten is), kan tijdelijke werkloosheid wegens overmacht ook worden aangevraagd voor alle dagen waarop werknemers niet kunnen worden tewerkgesteld (zelfs als dit, bij afwezigheid van een verplichte sluiting voor de dag in kwestie, te wijten zou zijn aan een vermindering van het werkvolume). Bij wijze van uitzondering kunnen in dit systeem dagen van werkloosheid worden afgewisseld met dagen waarop wordt gewerkt.

De tijdelijke werkloosheid wegens overmacht waarvan hierboven sprake (lockdown) wordt voorlopig aanvaard tot en met 03/04/2020. Er moet enkel een elektronische verklaring van tijdelijke werkloosheid worden ingediend bij het werkloosheidsbureau van de ONEM, waarbij in de rubriek opmerkingen moet worden vermeld dat de werkloosheid het gevolg is van de gehele of gedeeltelijke verplichting tot afsluiting of opzegging. In dit geval moet er geen bijkomend dossier worden ingediend bij de ONEM om overmacht aan te tonen, aangezien het gaat om een maatregel opgelegd door de overheid.

Werkgevers die al een aanvraag hebben ingediend voor tijdelijke werkloosheid om economische redenen als gevolg van het coronavirus en die nu worden getroffen door een sluitings- of annuleringsmaatregel, kunnen een nieuwe aanvraag indienen voor tijdelijke werkloosheid om redenen van overmacht.

Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kan ook aangevraagd worden voor werknemers van leveranciers van bedrijven die getroffen worden door een verplichte sluiting, op voorwaarde dat deze werknemers als gevolg van deze sluiting helemaal niet meer tewerkgesteld kunnen worden. Deze tijdelijke werkloosheid kan ook voorlopig aanvaard worden tot en met 03/04/2020, op voorwaarde dat de totale onmogelijkheid tot tewerkstelling wordt aangetoond door de werkgever.

Werknemers die thuisblijven om voor hun kinderen te zorgen vanwege de onderbreking van de lessen op scholen, kunnen om deze reden niet tijdelijk werkloos worden gemaakt op grond van overmacht, aangezien scholen voor de opvang van alle kinderen moeten zorgen.

Daarnaast blijven de volgende instructies van toepassing:

In bepaalde situaties kan het coronavirus leiden tot de invoering van tijdelijke werkloosheid op grond van overmacht.

• Een werknemer die om persoonlijke redenen (bv. vakantie) of beroepsredenen (bv. zakenreis) in een door het coronavirus getroffen land verblijft en die op het einde van zijn verblijf niet naar België kan terugkeren (bv. omwille van een vliegverbod of omwille van een quarantainemaatregel) of die naar België is teruggekeerd maar bij aankomst in België in quarantaine is geplaatst, kan tijdelijk werkloos worden verklaard omwille van overmacht indien hij niet op de voorziene datum bij zijn werkgever kan terugkeren.
• Belgische bedrijven die getroffen worden door de gevolgen van het coronavirus in andere gebieden - bijvoorbeeld omdat ze afhankelijk zijn van leveranciers uit de getroffen regio - kunnen ook een beroep doen op de regeling voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht als het niet langer mogelijk is om personeel in dienst te houden door de productiestop.
• Ondernemingen die hun werknemers tijdelijk ontslaan om economische redenen kunnen, in afwachting van de voltooiing van de procedure voor erkenning als onderneming in moeilijkheden, ook een beroep doen op tijdelijk ontslag omwille van overmacht (zie hieronder).

Bij tijdelijke werkloosheid door overmacht hoeft de werknemer geen stage te lopen. Hij hoeft dus niet eerst een bepaald aantal arbeidsdagen te bewijzen vooraleer hij recht heeft op een uitkering. De werknemer ontvangt 65 % van zijn gemiddelde geplafonneerde loon (geplafonneerd op 2.754,76 euro per maand). Tot 30 juni 2020 wordt het bedrag van de tijdelijke werkloosheidsuitkering verhoogd tot 70% van het afgetopte gemiddelde inkomen. Op de vergoeding wordt 26,75 % roerende voorheffing ingehouden.

Zie het informatieblad voor meer informatie over de formaliteiten bij tijdelijke werkloosheid. T32.

Werkgevers die zich op overmacht beroepen, moeten zo snel mogelijk elektronisch aangifte doen bij het werkloosheidsbureau van de vestiging. Ze moeten "CORONAVIRUS" vermelden als reden van overmacht.

Werkgevers die de toepassing voor tijdelijke werkloosheid (of een andere toepassing op het portaal van de sociale zekerheid) nog nooit hebben gebruikt, moeten zich eerst registreren als gebruiker vooraleer ze de toepassing kunnen gebruiken. Om dit te doen, moeten werkgevers eerst contact opnemen met de Eranova-dienst op 02/511 51 51 (bereikbaar van maandag tot vrijdag van 7 tot 20 uur).

Als de nieuwe gebruiker een eID-kaartlezer heeft en de pincode op zijn eID-kaart kent, of als hij de Itsme-applicatie gebruikt, kan de toegang snel worden verleend (10 minuten).
Als dit niet het geval is en de gebruiker met een gebruikersnaam en wachtwoord wil werken, is er een verwerkingstijd van 10 dagen.

Werkgevers die nog geen toegang hebben tot de portaalsite van de sociale zekerheid, kunnen uitzonderlijk de mededeling per post (eventueel per aangetekende brief) of bij voorkeur per e-mail sturen naar het werkloosheidsbureau van de plaats waar de onderneming haar maatschappelijke zetel heeft.

Bovendien moet de werkgever die zich op overmacht beroept, ook (bij voorkeur op dezelfde dag als de elektronische mededeling) per post of bij voorkeur per e-mail, gericht aan de dienst tijdelijke werkloosheid van het betrokken werkloosheidsbureau (bv. voor het werkloosheidsbureau van Bergen, chomagetemporaire.mons@rvaonem.fgov.be (link stuurt e-mail)), een dossier, d.w.z. een verklaring, eventueel vergezeld van bewijsstukken, met gedetailleerde uitleg waaruit blijkt dat de werkloosheid het gevolg is van overmacht door het coronavirus (behalve in het geval van een verplichte sluiting, ten minste gedeeltelijk - zie hierboven).

De beslissing betreffende tijdelijke werkloosheid wegens overmacht wordt genomen binnen 3 dagen na ontvangst van het volledige dossier door de ONEM.

Voor andere formaliteiten die specifiek betrekking hebben op tijdelijke werkloosheid door overmacht, zie ook de factsheet E24.

In dit geval zal tijdelijke werkloosheid als gevolg van overmacht worden aanvaard voor de door de werkgever aangegeven duur, maar niet later dan 30.06.2020 (met uitzondering van specifieke situaties van opgelegde sluitingen tot en met 03/04/2020).

Opmerking

 

Het loutere feit dat de werknemer net is teruggekeerd uit een land dat door het coronavirus is getroffen, of het loutere feit dat de werknemer in contact is geweest met een persoon die uit een besmet gebied komt, kan bij gebrek aan concrete bewijzen van besmettingsgevaar niet worden aangevoerd om de werknemer tijdelijk werkloos te maken wegens overmacht. De beslissing om niet te werken kan dus niet afhangen van een eenzijdige beslissing van de werkgever of de werknemer.

Hieruit volgt dat bedrijven die "preventieve" maatregelen nemen om te voorkomen dat hun werknemers door het coronavirus worden besmet, geen tijdelijke werkloosheid kunnen aanvragen op grond van overmacht. In dit geval is er geen sprake van een door een bevoegde instantie of autoriteit opgelegd werk- of reisverbod.

Voorbeeld

Werknemers die terugkeren van een zakenreis of privévakantie in een risicogebied en die uit voorzorg een bepaalde tijd thuisblijven, op eigen initiatief of op verzoek van hun werkgever (zonder medisch advies - zie hieronder): dit is geen tijdelijke werkloosheid door overmacht. Er kan bijvoorbeeld worden overeengekomen dat de werknemers telewerken.

Anderzijds, als de werknemer op advies van de bedrijfsarts thuis in quarantaine wordt geplaatst in afwachting van een eventuele test, of als hij een attest van de huisarts kan voorleggen dat hem verbiedt naar het werk te gaan zonder ziek te zijn, kan tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden toegekend voor de dagen van gedwongen quarantaine.

Uitleg - tijdelijke werkloosheid door gebrek aan werk als gevolg van economische oorzaken?

Bedrijven die getroffen worden door de verspreiding van het coronavirus en te maken krijgen met een daling van klanten, productie, omzet, bestellingen, enz. (bijvoorbeeld bedrijven in de horeca, de toeristische sector, de hotel- en evenementensector, reisbureaus, luchtvaartmaatschappijen, dienstenchequebedrijven, enz. arbeiders. In dit geval moet de werkgever een elektronische aangifte doen bij het werkloosheidsbureau van de vestiging (zie infoblad E22).

Werkgevers die de toepassing voor tijdelijke werkloosheid (of een andere toepassing op het portaal van de sociale zekerheid) nog nooit hebben gebruikt, moeten zich eerst registreren als gebruiker vooraleer ze de toepassing kunnen gebruiken. Om dit te doen, moeten werkgevers eerst contact opnemen met de Eranova-dienst op 02/511 51 51 (bereikbaar van maandag tot vrijdag van 7 tot 20 uur).

Als de nieuwe gebruiker een eID-kaartlezer heeft en de pincode op zijn eID-kaart kent, of als hij de Itsme-applicatie gebruikt, kan de toegang snel worden verleend (10 minuten).
Als dit niet het geval is en de gebruiker met een gebruikersnaam en wachtwoord wil werken, is er een verwerkingstijd van 10 dagen.

Werkgevers die nog geen toegang hebben tot de portaalsite van de sociale zekerheid, kunnen uitzonderlijk de mededeling per post (eventueel per aangetekende brief) of bij voorkeur per e-mail sturen naar het werkloosheidsbureau in de plaats waar de onderneming haar maatschappelijke zetel heeft.

Het vermeldt "CORONAVIRUS" als economische oorzaak. De directeur van het werkloosheidsbureau kan een afwijking van de introductietermijn toestaan als het coronavirus heeft geleid tot een plotselinge daling van het werk.

Voor de werknemersTijdelijke werkloosheid om economische redenen kan worden ingeroepen door bedrijven die al voldoen aan de voorafgaande voorwaarden voor de invoering van tijdelijke werkloosheid om economische redenen voor werknemers (zie informatieblad "Tijdelijke werkloosheid om economische redenen"). E54). In dit geval moet de werkgever ook een elektronische aangifte doen bij het werkloosheidsbureau van de vestiging (zie infoblad E55). Het vermeldt "SUSPENSIONS EMPLOYED" als economische oorzaak en geeft "CORONAVIRUS" aan in het veld "opmerkingen".

Voor werkgevers die nog geen toegang hebben tot de portaalsite van de sociale zekerheid, zie hierboven.

Als de onderneming nog niet voldoet aan de voorafgaande voorwaarden, kan ze bij de minister van Werkgelegenheid een aanvraag indienen om erkend te worden als onderneming in moeilijkheden op basis van onvoorzienbare omstandigheden die op korte termijn leiden tot een aanzienlijke daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen (zie de infofiche E54). De werkgever kan de prognose van tijdelijke werkloosheid om economische redenen pas doorsturen naar het bevoegde werkloosheidsbureau nadat de ONEM op de hoogte werd gebracht van de erkenning als onderneming in moeilijkheden.

Tijdens de huidige erkenningsprocedure kan een aanvraag voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden ingediend, op voorwaarde dat de werkgever kan aantonen dat hij de voorafgaande erkenningsprocedure als onderneming in moeilijkheden heeft opgestart door een kopie van de erkenningsaanvraag naar de ONEM te sturen.

De beslissing over tijdelijke werkloosheid om economische redenen wordt genomen binnen 3 dagen na ontvangst van het volledige dossier door de ONEM.

Een werknemer die tijdelijk werkloos is om economische redenen moet aan de volgende voorwaarden voldoen subsidiabiliteitsvoorwaarden gewoon. De werknemer ontvangt 65 % van zijn of haar afgetopte gemiddelde loon (afgetopt op €2.754,76 per maand). Tot 30/06/2020 wordt het bedrag van de vergoeding verhoogd tot 70% van het gemiddelde afgetopte loon. Op de volgende bedragen wordt een roerende voorheffing van 26,75 % ingehouden werkloosheidsuitkering tijdelijk.

Een arbeider (arbeider of bediende) die tijdelijk werkloos is wegens gebrek aan werk om economische redenen, heeft naast zijn werkloosheidsuitkering recht op een aanvulling van minstens €2 per dag economische werkloosheid, betaald door de werkgever of door een Fonds voor Bestaanszekerheid.